 Учуутал тоьо айымньылаахтык, эппиэтинэстээхтик улэлиириттэн оскуола эрэ улэтэ буолбакка, о5о инники дьыл5ата хайдах салаллан барыыта эмиэ тутулуктаах. Оттон кэрэ5э сыстыбыт о5о хайдах да5аны куьа5анна умньаныа суохтаа5ар бары да итэ5эйэбит. Музыка кэрэ эйгэтэ о5ону ой санаа эрэ оттунэн буолбакка, бириэмэтин таба аттарынан тус дьо5ура сайдарыгар тирэх буолар. Биьиги оскуолабытыгар музыка уруогун «Учууталлар учууталлар», «Саха Республикатын уорэхтээьиннэ туйгуна», ырыа алыптаах дьурускэнигэр бигэ уктэммит, айыл5аттан ураты коруулээх, матыып айар абыланар куустарбыт Матрена Павловна Килижекова ыытар. Кини хас биирдии о5о туохха дьо5урдаа5ын арыйарга бары кыа5ын, сыратын ууран туран улэлиир. Киьи со5оро диэн, бириэмэ булан хайа о5о5о туох музыкальнай инструмент баарынан корон дьарыктыыр, тороппуттэри ко5улуур, онон, о5олорбутугар уксулэригэр хомус, блок флейта, гитара, синтезатор баар. Онтон Матрена Павловна о5олору бу инструменнарга нотанан оонньуурга уорэтэрэ кэккэ ситиьиилэрдээх буолла.
Ол курдук, оскуолабыт «Музыка барыбытыгар» республиканскай бырайыакка кыттан, кини сыралаах улэтин тумугунэн тирэх оскуола буолбута. Муус устар 21 кунугэр оскуолабытыгар «Музыка барыбытыгар» диэн ааттаах улуустаа5ы семинар буолан ааста. Манна улуус 6 оскуолаларыттан, кулууптарыттан уонна о5о саадтарыттан 26 киьи кыттыыны ылла. Семинар аьыллыытыгар орто уонна улахан суьуох кылаас уорэнээччилэрин хора арыйбыта. Киирии дакылааты оскуолабыт директоры уорэх чааьыгар солбуйааччы Аргунова Азалия Петровна «Музыка барыбытыгар» бырайыак олох сайдыытыгар соп тубэьэр ойдобулун туьунан кэпсээтэ. Манна музыканы о5о5о уорэтии 10 биричиинэтэ ыйылынна. Педагог – психолог Федорова Вера Васильевна музыка киьи уйул5атыгар сабыдыалын туьунан иьитиннэрдэ. 8-с кылаас уорэнээччитэ Софронеева Октя блок флейта туьатын, хайдах оонньуулларын туьунан дакылаат аахта. Бу кэнниттэн блок флейта5а араас кылаас о5олоро «Ода к радости» ? оонньоото. Инструменнарга матыыптары оонньуур о5олор 9-11 кылаас уорэнээччилэрэ музыка туьунан хоьоон аа5ар кэмнэригэр синтезаторынан тыаьатан киэргэттилэр.
 Салгыы учууталлар, салайааччылар бу проегы олоххо киллэриигэ бастакы хардыылар тустарынан Матрена Павловна маастар кылааьыгар кытыннылар. Кабинет баай тэриллэринэн нотанан оонньоон, бары бииргэ матыып таьаарбыттарын олус астына иьиттибит. Бу учуутал уорэтии методикатын баьылаабытын кордорор. Оскуолабыт выпускницата, АГИКИ искусствоведение5а кафедратын преподавателэ Дьяконова Ваврвара Егоровнаттан «Sibelius» нотнай редакторга улэлииргэ бэрт сонун сатабылы ыллылар. Олох сайдыытын кытта тэннэ хаамыы салайааччыга сайдыыны эрэ биэрэрэ саарба5а суох. Бу улэ5э туьаны эрэ а5алыа уонна туьалыа дии санаатым. Эдэр коллегаьбыт, оскуолабыт выпускницата, олох бары хайысхатыгар сатабыллаах, айар дьо5урдаах, Уус Майа Эдьээн нэьилиэгин музыка5а уьуйааччыта Атласова Аайа Егоровнаттан музыканан дьарыкка пластическай инторнирование5а уорэннилэр.
Киэьээ «Тумсуу» сынньылан киинигэр «Кэнчээри» о5о саадын, оскуола уорэнээччилэрин, «Алаас»эбээлэр тумсуулэрин, оскуола коллективын кууьунэн «Ода к Победе» диэн литературнай – музыкальнай композиция туруорулунна. Бу композиция олус дирин ис хоьоонноох. Саха тылын учуутала Саргылана Афанасьевна Старостина олус дирин ис хоьоонноох сценарийы суруйда. Сценарий биир дойдулаахпыт Т.Е.Сметанин Улуу сэриигэ анаммыт айымньыларыгар оло5урда. Ол курдук, 11-с кылаас уорэнээччитэ Кузнецов Сергей, Дьяконов Владик, 10 кылаас уорэнээччитэ Слепцов Валера, 9-с кылаас уорэнээччитэ Полятинскай Артем сэрии са5аланыа5ыттан Кыайыы буоларыгар диэри хоьоон аахтылар. Хоьооннору аа5ыы быыьыгар оскуола5а ункуу куруьуогун салайар, элбэ5и эрэннэрэр эдэр учуутал Акулина Егоровна Гуляева туруорбут ункуулэрэ киэргэттилэр. Композиция эйэлээх олох кэмигэр сайылыкка туптэ буруота унаарыытынан, о5о аймах оонньуу, ункуулуу, оьуохайдыы сылдьалларыттан са5аланар. Эмискэ сэрии дуораана иьиллэр, уол о5о биьиги иллээх – эйэлээх дойдубутугар уоттаах сэрии са5аламмытын туьунан биллэрии а5алар. Дойдуларын комускуу барар тугэни оскуола эдэр учууталлара быраьаайдаьыы ункуутун толорбуттарын, оскуола уорэнээччилэрин хора сэриигэ барыы туьунан ырыатын коруу, истии олус долгутуулаах этэ. Сэрии кэмигэр дойду ахтыл5ана, сэрии толоонугар охтубут саллааттар тустарынан сура5ы а5алыы, саллаат олууну кытта охсуьарын кордоруу, буойуттар ырыалара, дойдуларыгар тоннубэтэх саллааттарга анаммыт ункуу барыта кэлбит дьон дууьаларын таарыйда. Кыайыы орогойун кордоруу «День Победы» хорунан, кыра о5олортон са5алаан баран эбээлэргэ диэри кыттыылаах «Орогой ункуутунэн» тумуктэннэ.
Маннык оро кууруу кэмэ салгына ураты куустээх буолан киьиэхэ дьикти иэйиини уоскэтэр. Кэлбит ыалдьыттар о5олорбутун, салайцааччылары хай5аабыт, алгыс анаабыт тыллара улэбитигэр оссо таьаарыылаах айымньылаах, тумсуулээх буоларбытыгар кынаттыыр, о5олорбут ийэ дойдуларыгар бэриниилээх, эппиэтинэстээх, оло5у сыаналыыр толкуйдаах буолалларыгар тирэх буоларыгар саарбахтаабаппын.
Архипова Е.Я.
Н.Х.Дьяконов аатынан Тыайа орто оскуолатын учуутала. |
